610 likes | 1.33k Views
SOLUNUM YETMEZLİĞİ. Prof. Dr. Sait Karakurt Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı. Tanım.
E N D
SOLUNUM YETMEZLİĞİ Prof. Dr. Sait Karakurt Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ve Yoğun Bakım Ana Bilim Dalı
Tanım • Solunum sisteminin dokuların gereksinmesini karşılayacak düzeyde O2 sağlayamaması ve/ya da metabolizma ürünü CO2’i atamaması ile karakterize olan bir sendromdur. • PaO2<60 mm Hg • PaCO2>45 mm Hg± pH<7.35
Solunum yetmezliği-klinik sınıflandırma • Akut • Kronik
Solunum yetmezliği-patofizyolojik sınıflandırma • Tip I Hipoksemik • Tip II Hiperkapnik • Tip III Perioperatif • Tip IV Şokda rastlanan solunum yetersizliği
Tip I Hipoksemik solunum yetmezliği • Solunan havadaki oksijenin azalması • Hipoventilasyon • Diffüzyon bozukluğu • Şant • Ventilasyon perfüzyon dengesinin bozulması
Ventilasyon perfüzyon ilişkisi Ölü boşluk solunumu Normal Şant V/Q=sonsuz V/Q=1 V/Q=0
Tip I solunum yetmezliği-ventilasyonperfüzyon oranının bozulması • Havayolu hastalıkları • Alveol hastalıkları • İnterstisyel akciğer hastalıkları • Pulmoner vasküler hastalıklar
Tip I solunum yetmezliği-şant • Alveol kollapsı (atelektazi) • Alveol içi sıvı dolması (transüda, eksuda, kan ) • İntrakardiyak şant • Akciğer içi vasküler şant
Hipoventilasyon NÖROMÜSKÜLER YETERLİLİK YÜKLER Solunum merkezi Nöromüsküler ileti Kas gücü Elastik yükler Rezistif yükler
Hipoventilasyon • Solunum merkezinden uyarı çıkışında azalma • Nöromusküler hastalıklar • Göğüs duvarı hastalıkları • Hava yolu hastalıkları
Solunum kasları • Solunum kaslarının fonksiyonları güçleri ve dayanıklıkları ölçülerek değerlendirilir. • Kas gücü kontraktil elemanlar olan miyofibrilerin sayısı ile doğru orantılıdır. • Kas dayanıklığı ise kasın kapiler ve mitekondri yoğunluğu ile oksidatif enzim kapasitesine bağlıdır.
Solunum kaslarının değerlendirilmesi • FVC’de sırtüstü yatma ile normaller ve restriktif akciğer hastalığı olanlarda %25, obstrüktif akciğer hastalığı olanlarda %35 azalma solunum kaslarının incelenmesini gerektirir. • Maksimum inspirasyon (-80 cm H2O) ve ekspirasyon (100 cm H2O) ağız içi hava basınçları ölçülür. • Transdiyafragmatik basınç.
Hipoksemi ayırıcı tanısı • PaCO2 ventilasyonun objektif ölçütüdür. • %50 oksijen ile 15 dakikada hipokseminin düzelmemesi şantı düşündürür. • Şant oranı %30’un üzerine çıktığında hipoksemi oksijen tedavisine dirençlidir.
Hipoksemi ayırıcı tanısı-Alveolo-arteriyel O2gradyantı • Alveolo-arteryel oksijen gradyantı hipoventilasyon ve solunan havadaki oksijen konsantrasyonunda azalma durumlarında normaldir. • PAO2=(760-PH2O)xFiO2-1.25PaCO2 PA-aO2=PAO2 -PaO2 (N:15 mm Hg, 30 yaş üzeri her 10 yılda 3 mm Hg artar)
Operasyon ve akciğer • Üst abdominal cerrahide ilk 24 saatte vital kapasite %50 azalıp 7. gün normale döner, alt abdominal cerrahide ise %25 azalıp 3. gün normale dönmektedir. • Koroner arter bypass operasyonlarında tüm akciğer volümlerinde birkaç ay sürebilen %30’a ulaşan azalma bildirilmiştir.
Tip III Perioperatif solunum yetmezliği • Akciğer dışı nedenler • Solunum merkezinin baskılanması • Diyafram paralizisi, frenik sinir hasarı • Obstrüktif uyku apne sendromu • Akciğerlerle ilgili nedenler • Atelektazi • Pnömoni • Aspirasyon • ARDS • Volüm yüklenmesi, kalp yetersizliği • Pulmoner emboli • Bronkospazm, KOAH
Tip III solunum yetmezliğinde atelektazinin önlenmesi • Hastanın 1-2 saatte bir pozisyon değiştirmesi • Fizyoterapi • Hastanın 30-45 derecede yatması. • Karın ağrısının giderilmesi. • Karın içi basıncın azaltılması. • Tri-floya üfleme, pozitif basınçlı solunum. • Sigaranın operasyondan en az 6 hafta önce kesilmesi atelektazi ve aşırı sekresyonu engellemektedir.
Tip IV solunum yetmezliği • Hipoperfüzyon kasın dayanıklılığını azaltıp solunum yetersizliğine neden olmaktadır. • Hipoksemi, anemi, asidoz, beslenme bozukluğu, elektrolit bozukluğu gibi doku oksijenasyonunu ve fonksiyonunu bozan faktörler önlenmeye çalışılır.
Klinik yaklaşım • KLİNİK • Takipne • Yardımcı solunum kaslarının kullanılması • İnterkostal ve supraklaviküler çekilme • Paradoks solunum • Burun kanadı solunumu • ARTER KAN GAZI • KRONİK HİPOKSEMİ BULGULARI • Polisitemi • Pulmoner hipertansiyon • Kor pulmonale
Klinik yaklaşım • Akciğer kaynaklı solunum yetmezliği nedenleri, şok, özellikle de sepsis aranmalıdır • Hipotiroidi • Pulmoner emboli (Dispne ve takipne dışında belirgin bulgusu olmayan hastalarda)
Tedavi • Yeterli doku oksijenasyonu sağlanmalı • Hava yolu açıklığı sağlanmalı • Yeterli ventilasyona başlanmalı • O2 tedavisi • Kan transfüzyonu • Solunum depresyonu, kas ve sinir fonksiyonunun etkileyebilecek ilaçlar kesilmeli • Primer neden tedavi edilmeli • Semptomatik tedavi
Oksijen tedavisi • PaO2 60 mm Hg (O2 satürasyonu %90) olacak şekilde oksijen verilir. • 1-5L/dak O2 nazal kanül • 5-8L/dak O2 yüz maskesi • >8L/dak O2 yüz maskesi+rezervuar torba • Non-invazif ya da invazif pozitif basınçlı ventilasyon
NAZAL KANÜL İLE O2 AKIMINDAKİ HER 1L DEĞİŞİKLİK SOLUNAN HAVADAKİ O2 KONSANTRASYONUNU %4 ETKİLER
ENTÜBASYON ENDİKASYONLARI • Hava yollarının korunması • Sekresyonların atılması • İnvazif mekanik ventilasyon gereksinmesi MEKANİK VENTİLASYON ENDİKASYONLARI • Solunum işindeki artmanın solunum yetmezliğine neden olma eğilimi • Solunum yetmezliği • Solunum durması
BIPAP EV VENTİLATÖRÜ BIPAP YOĞUN BAKIM VENTİLATÖRÜ
NIMV-uygun hasta tanımı • Koopere, hava yolunu koruyan hasta • Stabil klinik • Maskenin uygulanabilirliği
NIMV-monitorizasyon • NIMV’ un 1. ve 4-6. saatlerinde arter kan gazı, hastanın kliniği ile birlikte değerlendirilir.
NIMV- Başarıya etki eden faktörler BAŞARI -Yüksek PaCO2 ve düşük PA-aO2 -pH 7.25-7.35 -1 saat sonra pH, PaCO2 ve solunum sayısında düzelme -Açık bilinç BAŞARISIZLIK -Yüksek APACHE -Pnömoni -Yapışkan sekresyon -Diş sorunları -Kötü beslenme durumu -Bilinç bozukluğu Non-invasive ventilation in acute respiratory failure. British Thoracic Society Standarts of Care Committee. Thorax 2002;57:192-211.
Akut solunum yetersizliğinde NIMV deneyimi KANIT TİPİ • Güçlü • Az güçlü • Zayıf • KOAH alevlenme • Akut kardiyojenik pulmoner ödem • İmmünosupresif hastalar • KOAH’lı hastaları mekanik ventilatörden ayırma dönemleri • Astım • Kistik fibroz • Postoperatif solunum yetersizliği • DNI hastalar • Ekstübasyon sonrası başarısızlık • Üst hava yolu obstrüksiyonu • ARDS • Travma • Obstrüktif uyku apne sendromu, Obesite hipoventilasyon Lieshhing T, Kwok H, Hill N. Acute applications of noninvasive positive pressure ventilation. Chest 2003:124; 699-713.
Hastanın monitörizasyonu • Solunumsal: • Solunum sayısı, solunum paterni, yardımcı solunum kaslarının kullanımı, siyanoz, oksimetre, arter kan gazı • Hemodinamik: - Şok ya da kontrolsüz kalp yetersizliği varlığında santral kateterizasyon ile santral venöz basınç, pulmoner arter tıkanma basıncı monitörize edilmelidir. - Arteryel kan basıncının invazif monitörizasyonu
Komplikasyonlar • Pulmoner emboli (%25) • Pulmoner barotravma (pnömotoraks, interstisyel amfizem, pnömomediastinum, subkutan amfizem, subplevral hava kisti) • Pulmoner fibrozis • Kateterizasyon, endotrakeal entübasyon ve trakeostomi ile ilgili komplikasyonlar. • Pnömoni, kateter infeksiyonu, sinüzit, sepsis
Komplikasyonlar • Hipotansiyon, aritmi, miyokard infarktüsü • Stres ülseri, GİS kanaması, ileus, diyare • Şok, karaciğer ve böbrek yetersizliği • Sıvı elektrolit bozuklukları, anemi, enteral ve parenteral beslenme ile ilgili komplikasyonlar • Psikiyatrik komplikasyonlar
MEKANİK VENTİLATÖR GEREKSİNMESİ • 1- Destek tedavisi (solunum sisteminin otonomisi daha iyi) • 2-Yaşamı sürdürmek (günde 12 saatten daha fazla ventilatör gereksinmesi olanlar)
MEKANİK VENTİLATÖR DESTEĞİ • Yaşam kalitesi düzelmeli • Hastalığa bağlı mortalite azalmalı
EVDE MEKANİK VENTİLASYON DESTEĞİ • NIMV? • TRAKEOSTOMİ?
Trakeostomi endikasyonları • Havayollarını koruyamama (öksürük ve yutma fonksiyonu) • NIMV tolere edememe • Günde 16 saatten fazla NIMV gereksinmesi (beslenme ve iletişim sorun olabilir)
RESTRİKTİF AKCİĞER HASTALIKLARI • HİPERKAPNİ (PaCO2>45 mm Hg) • GECE DESATÜRASYONU (<%88, 5 dakika ya da monitörizasyon süresinin %10’undan fazla sürede) • FVC<%50 • MIP (Maksimum inspirasyon basıncı) <-60 cm H2O
Kronik solunum yetmezliğinde NIMV- KOAH Optimal medikal tedavi (bronkodilatatör±steroid, O2) almasına rağmen semptomlu olan bir hastada • PaCO2>55 mm Hg ya da • PaCO2= 50-54 mm Hg VE • gece desatürasyon (2L/dakika O2 alırken kesintisiz 5 dakika ya da monitörizasyon süresinin %10’undan fazla oksijen satürasyonu <%88 ise) YA DA • bir yılda 2’den fazla hastaneye yatmayı gerektiren akut hiperkapnik solunum yetersizliği