มาตรฐานคุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ งานประชุมวิชาการประจำปี 2548

1. มาตรฐานคุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ งานประชุมวิชาการประจำปี 2548 กลุ่มภารกิจด้านสนับสนุนงานบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ”คุ้มครองผู้บริโภคก้าวไกล เมืองไทยแข็งแรง” วันศุกร์ที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2548 พ.ญ. ธาดา สืบหลินวงศ์

2. ความสำคัญของการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการความสำคัญของการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการ Жการตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น - ตรวจระดับน้ำตาลในเลือด - ตรวจปริมาณไขมันในเลือด - ฯลฯ Жผลที่ได้จากการตรวจทางห้องปฏิบัติการจะต้องมีคุณภาพ คือ ถูกต้อง แม่นยำ เชื่อถือได้ Жแพทย์จะใช้ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการเพื่อประกอบการวินิจฉัยโรค และติดตาม ผลการรักษาและการพยากรณ์โรค Ж การตรวจทางห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ผลการตรวจจะถูกนำไปใช้เพื่อการ พิสูจน์บุคคล ผู้ต้องสงสัยในคดีต่าง ๆ อาจจะเพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของผู้ต้อง สงสัย หรือใช้เพื่อประกอบการยืนยันความผิด

3. High RFLP Multi-Locus Probes Markers Used (Biology) RFLP Single Locus Probes Multiplex STRs Power of Discrimination (Genetics) Polymarker D1S80 Single STR DQα ABO Blood Groups mt DNA Low Fast Slow Speed of Analysis (Technology)

4. คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ¤ Quality Control (QC) refers to measures that are taken to ensure the product, in this case a DNA-typing result and its interpretation, meets a specified standard of quality ¤ Quality assurance refers to measures that are taken by a laboratory to monitor, verify, and document its performance ระบบคุณภาพที่ใช้กับห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ¤ ระบบคุณภาพที่ใช้ได้สำหรับห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ระบบคุณภาพที่ ใช้กันทั่วไปสำหรับห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ต่าง ๆ เช่น ระบบ ISO 17025 น่าจะ เป็นที่ยอมรับได้สำหรับประเทศไทยเนื่องจากเหตุผลที่สำคัญอย่างน้อย 2 ประการ 1. ISO 17025เป็นระบบที่เหมาะสมที่สุดสำหรับคุณภาพห้องปฏิบัติการตรวจวิเคราะห์ มีมาตรการควบคุม ครอบคลุมตั้งแต่บุคลากร เจ้าหน้าที่ ขั้นตอน วิธีการวิเคราะห์ เครื่องมืออุปกรณ์วิเคราะห์ แปลผล รายงานผล ฯลฯ (ครอบคลุมทั้ง pre-analytical, analyticalและ post-analytical) 2. สำนักมาตรฐานห้องปฏิบัติการ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข เป็น accreditation body ดังนั้นจะประหยัดค่าดำเนินการขอรับการรับรองได้มากมาย

5. ระบบคุณภาพที่ใช้กับห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ζสถานการณ์ในประเทศไทย ขณะปัจจุบันยังไม่มีห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์แห่ง ใดได้รับการรับรองมาตรฐาน ζแต่ขณะนี้ห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ของหลาย ๆ สถาบันกำลังเตรียมตัวที่จะ ดำเนินการ เช่นที่ห้องปฏิบัติการตรวจพิสูจน์ดีเอ็นเอ ภาควิชานิติเวชศาสตร์ คณะ แพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีแผนการที่จะเตรียมการ แต่คงต้องรอความ เห็นชอบจากฝ่ายบริหาร และรอการตั้งงบประมาณ ζห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ สถาบันอื่น ๆ เช่นที่สถาบันนิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรม ก็อยู่ระหว่างดำเนินการ เข้าใจว่าอาจจะขอการรับรองจาก หน่วยงานของISO 17025และASCLD-LAB (Laborator y Accreditation Board of the American Association of Crime Laboratory Directors) ตามแบบ FBI หรือ อื่น ๆ เพิ่มเติมก็เป็นได้

6. คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ¥ แนวทาง(guidelines) QC และ QAตามที่ NRC (National Research Council) ของสหรัฐอเมริกาให้ไว้ตั้งแต่ 1992 (พ.ศ.2535) มีดังนี้ - Individual analysts have education, training, and experience commensurate with the analysis performed and testimony provided. - Analystshave a thoroughunderstanding of the principles, use, and limitations of methods and procedures applied to the tests performed. - Analysts successfully complete periodic proficiency tests and their equipment and procedures meet specified criteria. - Reagents and equipment are properly maintained and monitored. - Procedures used are generally accepted in the field and supported by published, reviewed data that were gathered and recorded in a scientific manner. - Appropriate controls are specified in procedures and are used

7. คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ¥แนวทาง(guidelines) QC และ QA ตามที่ NRC (National Research Council) ของสหรัฐอเมริกาให้ไว้ตั้งแต่ 1992 (พ.ศ.2535) มีดังนี้ - Clearly written and well-understood procedures exist for handling and preserving the integrity of evidence, for laboratory safety, and for laboratory security - New technical procedures are thoroughly tested to demonstrate their efficacy and reliability for examining evidence material before being implemented in casework. - Each laboratory participates in a program of external proficiency testing that periodically measures the capacity of its analysts and the reliability of its analytic results. - Case records-such as notes, worksheets, autoradiographs, and population data banks-and other data or records that support examiners’ conclusion are prepared, retained by the laboratory, and made available for inspection on court order after review of the reasonableness of a request. - Redundancy of programs is avoided, so that unnecessary duplication of effort and costs can be eliminated.

8. คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ¥แนวทาง(guidelines) QCและ QAตามที่ NRC (National Research Council) ของสหรัฐอเมริกาให้ไว้ตั้งแต่ 1992 (พ.ศ.2535) มีดังนี้ - The program is widely accepted by the forensic-science community. - The program is applicable to federal, state, local and private laboratory. - The program is enforceable- i.e….failure to meet its requirement will prevent laboratory from continuing to perform DNA typing tests until compliance is demonstrated. - The program can be implemented within a relatively short time. - The program involves appropriate experts in forensic science, molecular biology, and population genetics.

9. คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ ¥สรุปแนวทาง(guidelines)QCและ QAตามที่ NRC (National Research Council) ของสหรัฐอเมริกาให้ไว้ตั้งแต่ 1992 (พ.ศ.2535) ได้ประเด็นสำคัญคือ 1. บุคลากรมีความรู้ความสามารถตรงกับหน้าที่ที่รับผิดชอบ ต้องผ่านการอบรมความรู้ในระบบคุณภาพ ต้องพัฒนาความรู้ความสามารถอย่างต่อเนื่องและรับการทดสอบเป็นระยะ 2. ขั้นตอนและเทคนิควิธีวิเคราะห์ เป็นวิธีที่ยอมรับในสาขานั้น ถูกต้อง แม่นยำ มีการควบคุมมาตรฐาน มีแหล่งอ้างอิง 3. สารเคมีและวัสดุที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการวิเคราะห์ คุณภาพเชื่อถือได้ เก็บถูกต้อง ไม่หมดอายุ 4. ครุภัณฑ์วิทยาสาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ ได้รับการตรวจสอบเป็นระยะ ซ่อมบำรุงเป็นระยะ คู่มือการใช้ถูกต้อง

10. คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์คุณภาพห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ 5.ผลการวิเคราะห์ถูกต้อง แม่นยำ ตรวจสอบได้ ควบคุมคุณภาพทั้ง IQCและ EQA รายงานผลตรงเวลา confidentiality 6. ผู้รับบริการพึงพอใจ ให้ความเชื่อถือ ไว้ใจ กลับมารับบริการอีก หมายเหตุ -ในกรณีของนิติวิทยาศาสตร์ ต้องให้ความสำคัญเรื่องความถูกต้อง แม่นยำ ตรวจสอบได้ และเรื่องการรักษาความลับของผู้รับบริการ - ต้องเตรียมหลักฐานทุกอย่างให้พร้อม เพื่อจะสามารถแสดงต่อศาลได้ทุกเวลา - ห้องปฏิบัติการจะต้องพัฒนาระบบจัดเก็บข้อมูล ซึ่งต้องเก็บระยะยาว และสืบค้นได้โดยผู้มีหน้าที่รับผิดชอบเท่านั้น

11. หมายเหตุ - เนื่องจากห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ในประเทศไทย มีจำนวนจำกัดและเป็นหน่วยราชการ สังกัดกรมตำรวจ หรือสังกัดกระทรวงยุติธรรม ซึ่งจะเป็นหน่วยงานใหญ่ และมีการตรวจพิสูจน์หลากหลายสาขา เช่น พิสูจน์วิถีกระสุน ลายพิมพ์นิ้วมือ ฯลฯ -ในระดับมหาวิทยาลัยจะเป็นห้องปฏิบัติการที่สังกัดในภาควิชานิติเวชศาสตร์ มักจะทำเฉพาะเรื่อง เช่นตรวจสารพิษ ตรวจดีเอ็นเอ เป็นต้น ปัจจุบันการทำงานมีลักษณะต่างคนต่างทำ น่าจะมีความร่วมมือพัฒนางานด้านนี้กันมากขึ้น

12. ขอบคุณและสวัสดี