مدیریت ریسک و توانگري مالي در شركت‌هاي بيمه

1. مدیریت ریسک و توانگري مالي در شركت‌هاي بيمه

2. مدیریت ریسک بیمه گر تعریف ریسک: ریسک شاخصی برای نشان دادن عدم اطمینان بوده و مهمترین و متداولترین معنای آن عبارتند از: • احتمال وقوع یک حادثه ناخوشایند است. • انحراف منفی از آنچه که مطلوب است. • زیان مالی احتمالی ناشی از خطر و در نتیجه ضرر و زیان احتمالي در آینده است. • تعریف مدیریت ریسک بیمه گر: • شرکتهای بیمه سنتی، سیستم مدیریتی سازمان اغلب به مدیریت ریسک تک‌تک تعهدات و بیمه‌نامه‌ها توجه دارد (مدیریت ریسک از پایین به بالا-مدیریت ریسک بیمه گزار) ولی به ریسک کل سازمان که حاصل از تجمیع این ریسکها است (مدیریت ریسک از بالا به پایین-مدیریت ریسک بیمه گر)، توجه کافی نمی‌نماید. • یک چارچوب جامع و یکپارچه برای مدیریت ریسکهای سازمان در سطح شرکت به منظور به حداکثر رساندن ارزش یک شرکت. • اهداف مديريت ريسك: • 1- بالا بردن ارزش شرکت از طریق و بهبود کارایی سرمایه، • 2-پشتیبانی از تصمیم سازی استراتژیک، • 3-كاهش ريسكهاي مرتبط با حوزه‌هاي مشخص سازمان تا رسيدن به يك سطح قابل قبول از ريسك براي بنگاه.

3. A C بازده B ريسك گريز مطلق ريسك پذيري نسبي ريسك گريزي نسبي ريسك پذيري مطلق ريسك مدیریت ریسک- ادامه • طرز تلقي درباره ريسك: 1. ريسك گريزي نسبي 2. ريسك گريز مطلق 3. ريسك پذيري نسبي 2. ريسك پذيري مطلق

4. مدیریت ریسک- ادامه • صرف ريسك چيست (Risk Premium): به ازاي هر واحد از ريسك چقدر حاضريم دريافت نماييم. 1. صرف ريسك مالي: بازده منهاي بازده بدون ريسك= R-Rf 2. صرف ريسك بيمه‌اي: نرخ حق بيمه دريافتي به ازاي هر واحد ريسك پذيرفته شده. 3. اصل حق بيمه انتظاري منصفانه:

5. مدیریت ریسک سازمانی-(ERM)

6. فرآیند مدیریت ریسک سازمانی از دیدگاه COSO • موسسه کوزو (2004) (COSO ) مدیریت ریسک سازمانی را به صورت زیر تعریف می‏کند: • فرآیند سیستماتیکی است که درون سیستم نظارت داخلی یک شرکت (همراه با پوشش تمام فعالیت‏های تجاری شرکت)، در جهت برآورده کردن تاثیر سیاست‌های اتخاذ شده توسط هیئت مدیره با تعهد نسبت به اهداف کسب‌و‌کار و حفاظت از سرمایه‏گذاری سهامداران و دارایی‌های شرکت تعبیه می‌شود. این فرایند مدیریت و کنترل موثر ریسک شرکت در کسب‌و‌کار است، که مرزهای ساختگی سازمان را نظر نگرفته و وابستگی‏های متقابل بین ریسک‌ها را مدیریت می‏کند. به‏علاوه، این فرآیند از طریق بررسی منظم انجام می‏شود و به طور مداوم تحولات و تغییرات محیط کسب و کار را منعکس می‏کند.

7. تحليل شناسايي ارزيابي (كيفي) سنجش (كمي) برنامه‌ريزي مديريت • حاکمیت شرکتی (Corporate Governance): حاکمیت شرکتی شامل یک مجموعه فرآيندها و روابطی است بین سهامداران، مدیران و حسابرسان شرکت که متضمن برقراری نظام کنترلی بمنظور رعایت حقوق سهامداران و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی. اين موضوع از آنجا اهميت دارد كه اطمينان حاصل شود ”آيا مديران يك سازمان با فرآيندهاي مناسب مديريتي، اقدام به كنترل و نظارت بر ريسك‌هاي سازمان مي‌نمايند يا خير؟“. • كنترل داخلي (Internal Control): برنامه‌ريزي اقدامات و فرآيندهاي لازم براي حفظ داراييها و سرمايه‌ سهامداران. • اجرا (Implementation): يك منبع ويژه بايستي روش اجراي كنترل داخلي را با داشتن دانش و تجربه كافي شناسايي و پياده‌سازي كند. • فرآيند مديريت ريسك: • منابع ريسك زا و پاسخ به آنها: منابع ريسك زا بايد مشخص شوند تا بهترين پاسخ به آنها شناسايي شوند.

8. مديريت ريسك يكپارچه (IRM) • ERM در موسسات مالي می تواند به مديريت ريسك يكپارچه IRM تبديل مي‌شود. • در ارتباط با صنعت بیمه، مدیریت ریسک يكپارچه وسیله‌ای است برای ثبت و مدیریت همزمان تمامی ریسکها در یک شرکت. • نهایتا هدف IRM در برگرفتن ريسكهاي هر دو وجه ترازنامه به صورت همزمان به عنوان بخشی از دیدگاه مدیریت ریسک موسسه و مقايسه ريسك كل به دست آمده (حاصل از ادغام و تجمیع ریسکها) با سرمايه در دسترس (مازاد يا حقوق صاحبان سهام) مي‌باشد.

9. مديريت ريسك يكپارچه (IRM) - ادامه

10. بدهیها بدهیها داراييها ریسک کل حقوقصاحبان سهام مفهوم توانگري مالي (Solvency) • آیا سرمایه بیمه‌گر کفایت لازم جهت پرداخت دیون و خسارات شرکت را خواهد داشت یا خیر؟ به عبارتی وضعیت مالی شرکت با توجه به حق بیمه دریافتی و سایر فعالیتهای مالی وی و در نتیجه ریسک پذیرفته شده توسط شرکت، چگونه است؟ در شرکتهای بیمه سنتی، سیستم مدیریتی سازمان اغلب به مدیریت ریسک تک‌تک تعهدات و بیمه‌نامه‌ها توجه دارد (مدیریت ریسک از پایین به بالا) ولی به ریسک کل سازمان که حاصل از تجمیع این ریسکها است (مدیریت ریسک از بالا به پایین)، توجه کافی نمی‌نماید.

11. مفهوم توانگري مالي (Solvency)- یک مثال بدهی= 45 تومان زیان سرمایه سرمایه گذار= 1 تومان سرمایه باقیمانده سرمایه گذار= 4 تومان فرض بر آنست که در سررسید بدهی (یا پایان دوره مالی) پرتفولیو دچار 20% زیان شود. مبلغی که می تواند بابت بدهی بپردازد = 4+36تومان مبلغ پرتفولیوی سرمایه گذاری در بورس = 50 تومان زیان وارده به منبع مالی ناشی از بدهی= 9 تومان مبلغ باقیمانده از بدهی= 36تومان سرمایه = 5 تومان

12. شناسايي ريسكها • شناسایی ریسک فراتر از موضوع ریسک‌هایی است که قابل بیمه شدن و یا حتی کنترل کردن هستند، مي‌باشد. در مرحله شناسایی سوال این است که سرمايه یک واحد تجاری چگونه و از چه طرقي تهدید می شود؟ با طرح این سوال در واقع ما خود را محدود به تعداد خاصی از ریسک ها نخواهیم کرد. • در حقیقت، مدیریت ریسک باید سازمان را درون یک چارچوب منظم دیده و با دید جامع (از بالا به پايين)، بدون هیچ مانعی سازمان را نگریسته و تمام بخش‌های سازمان را از نظر بگذراند و ریسک‌های آنها را شناسایی نماید.

13. طبقه بندی مهمترین ریسکها در شرکت های بیمه 13

14. ارزيابي و اندازه‌گيري ريسك • اندازه‌گیری ریسک چه از جهت قیمت‌گذاری قراردادهای بیمه و چه به لحاظ قراردادهای اتکایی یکی از ارکان پایه‌ای بیمه می باشد. اگر چه روشهای متعددی، متناسب با مفاهیم ریسک، برای اندازه‌گیری آن وجود دارد، لیکن در سال‌های اخیر شرکتهای بیمه در جهت تخصیص بهینه سرمایه خود و همچنین مبحث کفایت سرمایه و توانگری مالی، به سمت روشهای نوین اندازه‌گیری ریسک روی آورده‌اند.

15. ارزيابي و اندازه‌گيري ريسك • تواتر وقوع ریسکها (احتمالات و فراواني). • تاثيرات و هزينه‌هاي ناشي از ریسکها (شدت خسارات). • ارتباط و همبستگي بین ريسكها.

16. ريسكهاي نامطلوب مهمترند

17. مهمترين روشهاي اندازه‌گيري ريسك در نظام توانگری مالی Risk Measures • خسارات انتظاری (از دیدگاه اصول تعیین حق بیمه) • واریانس یا انحراف از معیار(از دیدگاه تابع مطلوبیت)

18. مهمترين روشهاي اندازه‌گيري ريسك در نظام توانگری مالی Risk Measures • ارزش در معرض ريسك(Value at Risk-VaR) (از دیدگاه سرمایه الزامی) حداکثر خسارت ممکن یک دارایی یا یک پرتفولیوی دارایی در یک دوره زمانی معین و با یک فاصله اطمینان مشخص. • به طور مثال در تابع توزیع نرمال داریم:

19. مهمترين روشهاي اندازه‌گيري ريسك در نظام توانگری مالی Risk Measures

20. مهمترين روشهاي اندازه‌گيري ريسك در نظام توانگری مالی Risk Measures روشهای اندازه گیری VaR: 1. روش واریانس- کواریانس ساده 2. روش واریانس-کواریانس براساس مدلهای واریانس ناهمسانی اتورگرسیو (Autoregressive Conditional Heteroskedastisity-ARCH) 3. روشهای ناپارامتریک 4. شبیه سازی تاریخی 5. شبیه سازي مونت كارلو

21. f(Loss) 1-α = 99% Loss مهمترين روشهاي اندازه‌گيري ريسك در نظام توانگری مالی Risk Measures • امید ریاضی شرطی دنباله (Conditional Tail Expectation) يا ارزش در معرض ريسك دنباله (Tail Value at Risk) α

22. تجمیع و ادغامریسک ها برای ادغام و تجمیع ریسکها بایستی ساختار همبستگی ریسکها را در نظر گرفت. برای اینکار از ابزاري با نام کاپولا (Copula) و یا با عبارتی تابع توزیع مشترک متغیرهای خسارت استفاده نماييم. در حقیقت با در نظر گرفتن نوع کاپولا (نرمال یا غیر نرمال)، ما ضرایب همبستگی بین ریسک‌ها را محاسبه کرده و به مجموع فعالیت‌های سازمان به چشم یک پرتفولیوی ناهمگن (با توابع توزیع مختلف) نگاه می‌کنیم.

23. برنامه ريزي پاسخ به ريسك • نگه‌داري. • تامين ريسك و انتقال ريسك (بیمه های اتکایی). • مدیریت دارایی-بدهی.

24. سیستم و مدل توانگری مالی ایران • نوع مدل توانگری مالی • انواع ریسکهای مشمول • اندازه گیری ریسکها • ادغام ریسکها • نسبت توانگری مالی و سطوح نظارت

25. نوع مدل توانگری مالی ایران • دو نوع مدل توانگری مالی در دنیا وجود دارد: • نوع مدل توانگری مالی ایرانبر مبنای حسابداری/ ایستا است.

26. انواع ریسکهای مشمول • مطابق طبقه بندی IAA از ریسکهای بیمه گران، الزامات IAIS و با توجه به محدودیتهای آماری و مدلسازی ریسک صنعت بیمه ایران، در مدل توانگری مالی ایران ریسکهای زیر در نظر گرفته شده اند: • ریسک صدور بیمه نامه: ریسک معمول و ریسک حوادث فاجعه آمیز (زلزله) ناشی از صدور بیمه نامه. • ریسک بازاری: ریسک نوسان ارزش داراییها در بازار مربوطه. • ریسک اعتباری: ریسک نوکول مطالبات و ریسک طرف تجاری اتکایی ناشی از عدم انجام تعهدات هر یک از طرفین. • ریسک نقدینگی: ریسک عدم کفایت دارایی جاری جهت پاسخگویی به مطالبات کوتاه مدت.

27. روش اندازه گیری ریسکها • مطابق پیشنهاد IAA و IAIS روش اندازه گیری ریسک در مدل توانگری مالی ایران ارزش در معرض ریسک VaR در فاصله اطمینان 99% حوزه های مختلف ریسک می باشد. • برای هر نوع ریسک با توجه به ماهیت فرآیند تصادفی آنها مدلسازی با توابع توزیع مختلف صورت گرفته است: • ریسک بیمه: تقریب توانی نرمال. • ریسک بازاری: واریانس ناهمسانی اتورگرسیو (ARCH). • ریسک اعتباری: اعتبار در معرض ریسک (CaR). • ریسک نقدینگی: جریانات نقد در معرض ریسک (CFaR).

28. ادغام ریسکها • مطابق پیشنهاد IAA و Solvency II با فرض اینکه تابع توزیع مشترک دنباله توزیعهای انفرادی ریسکها نرمال است (کاپولای نرمال)، لذا ساختار همبستگی بین ریسکها (جزیی و کلی) به صورت خطی (پیرسون) در نظر گرفته شده است. • مطابق موصوبات کمیسیون تخصصی شورای عالی بیمه، ضرایب همبستگی بین کلیه ریسکها صفر در نظر گرفته شده اند. • ادغام ریسکها در هر حوزه از جذر مجموع مجذور ریسکها به دست می آید: • ریسک بیمه (R1)= جذر مجموع مجذور ریسکهای رشته های بیمه. • ریسک بازاری (R2)= جذر مجموع مجذور ریسکهای سهام و املاک و مستغلات. • ریسک اعتباری (R3)= جذر مجموع مجذور ریسکهای نوکول و اتکایی. • ریسک کل شرکت بیمه (TR)= جذر مجموع مجذور ریسکهای بیمه، بازاری، اعتباری و نقدینگی.

29. نسبت توانگری مالی-سرمایه موجود • نسبت توانگری مالی= سرمایه موجود تقسیم بر ریسک کل بیمه گر • سرمایه موجود: عبارت است از سرمایه در دسترس بیمه گر جهت پوشش تعهدات احتمالی. • سرمایه موجود= دارایی (به غیر از ملزومات و دارایی نامشهود)-بدهی+ مازاد ارزش روز نسبت به ارزش دفتری دارایی ثابت.

30. نسبت توانگری مالی-سرمایه موجود: داراییها

31. نسبت توانگری مالی-سرمایه موجود: بدهی ها

32. نسبت توانگری مالی-سرمایه الزامی، سرمایه اقتصادی یا سرمایه بر مبنای ریسک (RBC): ریسک بیمه گری

33. نسبت توانگری مالی-سرمایه الزامی، سرمایه اقتصادی یا سرمایه بر مبنای ریسک (RBC): ریسک بازاری، اعتباری و نقدینگی

34. سطوح نظارت

35. با سپاس