240 likes | 640 Views
Ölçek Türleri. Doç . Dr. Mustafa DOĞAN Konya n. Erbakan Üniversitesi A. K. Eğitim Fakültesi. Özet. Ölçmenin anlamının açıklanması Ölçeklerin özellikleri Farklı ölçek türlerinin açıklanması Her bir ölçek türü ile elde edilen bilgilerin açıklanması. Gerçek hayattan bir kesit.
E N D
Ölçek Türleri Doç. Dr. Mustafa DOĞAN Konya n. Erbakan Üniversitesi A. K. Eğitim Fakültesi
Özet • Ölçmenin anlamının açıklanması • Ölçeklerin özellikleri • Farklı ölçek türlerinin açıklanması • Her bir ölçek türü ile elde edilen bilgilerin açıklanması
Ölçmeyi Tanımlamak • Ölçme, bazı şeylere belirli kurallar çerçevesinde semboller ve sayılar atanması demektir. • Ölçme, İlköğretim Genel Müdürlüğü (ty) tarafından “... bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse oluş derecesinin belirlenerek sonuçlarının sembollerle ve özellikle sayı sembolleriyle ifade edilmesidir” (s. 1) şeklinde tanımlanmıştır.
Neyi Ölçeceğiz? • Uzunluğunu? • Genişliğini? • Yüzey alanını? • Hacmini? • Ne işe yaradığını? • Ne kadar tehlikeli olabileceğini? • ...
Ölçmede Temel Kavramlar • Ölçülecek olan nesnenin/olgunun hangi özelliğinin ölçülmek istendiği önemlidir. Bu özelliğe ölçmede nitelikkavramı denir. • Örneğin kalemin uzunluğu denildiğinde ölçmenin niteliği belirlenmiş olur. • Nitelik belirlendikten sonra ölçme için hangi biriminkullanılacağı belirlenmelidir.
Birim • Ölçmede birim“ölçme sonuçlarının ifadesinde kullanılan ölçme araçlarının sayısal değerlerle ifade edilebilen en küçük parçası”(s. 5) olarak ifade edilmiştir (Bedir Erişti, 2011). • Bedir Erişti (2011) birimin özelliklerini eşitlik, genellikve kullanışlılıkolarak belirtmiştir.
Ölçme • Bir kişinin boyu • 168 cm • Bir kişininin cinsiyeti • erkek veya kadın • Eğitimle alakalı • Ders başarısı • Matematik, Tarih, Coğrafya, Fizik, Kimya ... • Sosyal sorumluluk/ilişkiler • ...
Ölçeklerin Özellikleri • Ölçek çeşitleri, özelliklerin varlıklarına/yokluklarına göre çeşitlenir. • Özdeşlik (Aynılık) – Her bir değerin yalnız bir anlamı vardır. • Büyüklük – Her bir değer, diğerlerine göreceli olarak sıralanabilir. • Eşit aralıklılık – Her iki değer arasındaki birim başka iki değer arasındaki ile aynıdır. • Mutlak sıfır – Yokluğu temsil eden ve ondan az olmayan bir sıfırın var oluşu.
Ölçek Türleri • Ölçülen olgulara atanan sayı ve sembollerin bize verdiği bilgiye göre 4 kategori vardır: • Sınıflama (Nominal) • Sıralama (Ordinal) • Eşit aralıklı (Interval) • Oranlı (Ratio) • Ölçeklerin hassassiyeti yanlarında belirtilen rakam arttıkça artar.
Sınıflama (Nominal) • Atanan değerler sadece sözel değerlerdir, sayısal değillerdir. • Toplanmaz, çıkarılmazlar. • İstatistiksel analizler için sınırlıdır. • Örnek: cinsiyet
Sıralama (Ordinal) • Sıralama (derecelendirme) bildirirler. • Örnek: bir yarıştaki sıralama, boy sırası
Sıralama (Ordinal) • Sıralama (derecelendirme) bildirirler. • Örnek: bir yarıştaki sıralama, boy sırası
Sıralama (Ordinal) • Üniversiteye yerleştirmede sıralama ölçeği kullanılır.
Eşit Aralıklı (Interval) • Aritmetik işlemler yapılabilir. • Örnek: Sıcaklık • 45°-35°= 10° • 12°-2°= 10°
Oranlı (Ratio) • Eşit aralıklı ölçeklere benzerler. • En düşük değer sıfırdır. • Örnek: Ağırlık