390 likes | 823 Views
Diyaliz Hastalarının Böbrek Transplantasyonu Şanslarının Değerlendirilmesi. F.Fevzi Ersoy Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Nefroloji Bilim Dalı Akdeniz Üniversitesi Organ Nakli Araştırma Ve Uygulama Merkezi.
E N D
Diyaliz Hastalarının Böbrek Transplantasyonu Şanslarının Değerlendirilmesi F.Fevzi Ersoy Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Nefroloji Bilim Dalı Akdeniz Üniversitesi Organ Nakli Araştırma Ve Uygulama Merkezi
Böbrek transplantasyonu son dönem böbrek yetmezlikli hasta hasta için bir şans mıdır ?
Yaşam beklentisi açısından evet! Yıl Yaş
YAŞAM KALİTESİ AÇISINDAN... • TX hastası günde 1-2 kez ilaç kullanır, ayda bir kez hastaneye gider. • Topluma ve ailesine uyum açısından en iyi rehabilitasyonu sağlayan RRT’dir. • Genel sağlık kriterleri açısından normale çok yakındır.
HD: 22 644 USD PD: 22350 USD 2001 de toplam 486 880 981 USD TRANSPLANTASYON 23 393 USD (İlk yıl) 10 028 USD (Sonraki yıllar) Hasta başına 12 000 USD daha ucuz! RENAL REPLASMAN TEDAVİLERİNİN MALİYET KARŞILAŞTIRILMASI (TND 2003) ÜLKE EKONOMİSİ AÇISINDAN...
HD PD TX EVET!
Türkiye’de diyalizdeki (HD+PD) hasta sayısı itibarı ile (2002): 23000 • Yılda diyaliz tedavisine başlayan hasta sayısı (2000): 6594 • Yıllık renal transplantasyon sayısı (2002): 550 HAYIR!
NE YAPILMALI? • Elimizdeki olanakları daha iyi kullanmak. • Elimizdeki olanakları geliştirmek
Diyaliz hastalarının tx şanslarını yeterince değerlendiriyormuyuz?
Renal Tx kontrendikasyonları • Bir yıldan daha az yaşam beklentisi. • Aktif malign hastalık. • Hastanın bilinen tedavi uyumsuzluğu. • Finansal engeller
Yaş? • 60 yaş üzeri transplantasyon artık doğal ve sıradan bir uygulamadır. • Daha nadir olmakla birlikte 70 ve 80’li yaşlarda tx da olağanlaşmaktadır. • Yaşlı hastalarda immün sistemin zayıflaması avantaj dahi olabilmektedir. • Akdeniz Üniversitesi’nde en yaşlı alıcı 63 en yaşlı verici 73 yaşında idi. • İleri yaş grubunda kardiyovasküler kaynaklı ölümler daha fazla olabilmektedir.
Diyabet • Diyabetikler gelişmiş ülkelerde en geniş SDBY hasta grubunu teşkil ederler.(ABD %38 vs TR %18) • Non diyabetiklere göre daha yüksek risk taşımakla birlikte transplante diyabetikler transplantasyon uygulanmamış diyabetik SDBY’li hastalara göre daha uzun yaşarlar. • Başarıyı limitleyici faktör koroner arter hastalığıdır. • Preoperatif koroner anjiografi ve revaskülarizasyon önerilebilir. • Akdeniz Üniversitesinde 50 diabetik hastaya böbrek nakli yapılmıştır.
Diyabet (2) • Diyabetik hastalarda renal transplantasyonun başarısı koroner arter problemleri nedeni ile azalmış olmasına karşın, diyabetik SDBY hastaları renal transplantasyondan en çok fayda gören hasta gruplarının başında gelirler! • Tip I hatta Tip II (?) diyabetiklerde pankreas + böbrek Tx herzaman olasıdır. 2003’ te Akdeniz Üniversitesinde 5 hastaya uygulanmıştır.
Kardiyovasküler sistem hastalıkları • Diyaliz hastalarının %40’tan fazlası koroner arter hastasıdır (Toplum ortalaması: %5-12). • Diyaliz hastalarının % 75’inde sol ventrikül hipertrofisi mevcuttur (%20). • Risk faktörleri: DM, HTN,AP,tütün, hareketsizlik, ileri yaş, hiperlipidemi.
Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları(2) • Semptomatik her hastada efor testi ve ekokardiyografi uygulanmalı. • Yüksek risk grubundaki hastalarda anjiografı ve revaskülarizasyon önerilir.
Enfeksiyonlar • Transplantasyon sırasında aktif enfeksiyon bulunmamalıdır (diş abseleri, üriner enfeksiyonlar,fistül, kateter çevresi enfeksiyonları, bir aydan daha kısa sürede tedavi edilmiş peritonit) • Grip, hepatit aşıları tx öncesi uygulanmalı. • TBC, osteomyelit antibiyotik kontrolü altında olmalı , operasyon bir kür tedaviden sonra düşünülmelidir.
HIV • HIV enfeksiyonu transplantasyon için kontrendikasyon kabul edilir.
CMV • CMV IgG (-) olan hastalar IgG (+) hastadan organ aldığında ganciclovir tedavisi uygulanır. • Tüm seropozitif hastalara ATG verildiğinde ganciclovir uygulanır. • Aday diyaliz hastalarında mutlaka CMV IgG ve IgM serolojisi uygulanmalıdır.
Hepatit • A,B,C,D,E… KRONİK KARACİĞER HASTALIĞI
Hepatit taşıyıcısı olan hastalar da renal transplantasyon adayıdırlar! • Akdeniz Üniversitesi ONAUM’de son 3 yıl içinde HBsAg (+) 3, HCV (+) 16 hastaya nakil yapıldı. • Kronik aktif hepatitli hastalar tx için uygun adaylar değildirler, • Kronik persistan hepatit tanısı alan hastalara tx uygulanabilir. • HbeAb ve HBV-DNA (+)’liği yüksek risk grubuna işaret eder.
HCV’Lİ HASTALARIN BÖBREK NAKLİ DEĞERLENDİRMESİ ANTİ- HCV POZİTİF DİYALİZ HASTASI HCV RNA + KARACİĞER BİYOPSİSİ HCV RNA - Karaciğer yetmezliği Siroz Kronik Hepatit Normal Karaciğer fonksiyonları normal IFN RNA - RNA + IFN + Ribavirin RNA - RNA + Bekleme listesi Böbrek nakli Karaciğer + böbrek nakli Nakilden vazgeç
SİROZ VAR YOK NAKİLDEN VAZGEÇ KARACİĞER + BÖBREK NAKLİ DÜŞÜK RİSK YÜKSEK RİSK Kuvvetli nakil isteği Yüksek risk: HBsAg (+) HBV DNA (+) BÖBREK NAKLİ Yüksek risk: HBeAg (+) HBV DNA (+) NAKİLDEN VAZGEÇ
Malign Hastalıklar • Malign bir hastalığın cerrahi ya da medikal tedavisi üzerinden iki yıl geçmeden tx uygulaması sakıncalıdır. • Rekürrens oranı <%10: Lenfoma, serviks, renal cell, testis, tiroid Ca. • Rekürrens oranı %11-25: Uterus, Wilms tümörü, kolon, prostat, göğüs. • Rekürrens oranı >%26:Mesane, sarkomlar, malign melanom, ileri dönem renal Ca, cilt kanserleri, myeloma. • 2-5 yıl beklenmeli.
Metabolik kemik hastalığı • Renal osteodistrofinin en iyi tedavisi renal tx’dır. • Steroid kullanımına bağlı sorunları en aza indirmek için tx öncesi PTH düzeyleri arzulanan düzeylere çekilmiş, fosfor kontrolü sağlanmış olmalıdır.
Gastrointestinal sistem • Aktif peptik ülser hastalığı tx öncesi kontrol altına alınmış olmalıdır. • Akut pankreatit üzerinden 6-8 hafta geçmeden tx düşünülmemelidir. • Divertikülosis için parsiyel kolektomi uygulanmalıdır. • Kolelitiasis kolesistit ile birlikte ise tx öncesi tedavisi beklenmelidir.
Genitoüriner Sistem • Üriner sistem enfeksiyonu ve prostat hipertrofisi rutin olarak adaylarda aranmalıdır. • Tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonları, reflü, nefrolitiasis, renal malignite, nörojenik mesane tx öncesi araştırılmalıdır. • Aşırı büyük olanlar dışında komplike olmayan polikistik böbrek hastalıklı hastalar aday olarak kabul görürler. • Enfekte kistler, taşlar, kronik enfeksiyona yol açan reflü hastalığı nefrektomi endikasyonudur.
Renal hastalığın tekrarı • Diabetik nefropati post transplant 2. yılda histolojik olarak %100 oranında nükseder.Nodüler interkapiller glomerüloskleroz nadirdir. • FSGS relatif bir tx kontrendikasyonudur. Tx uygulandığı gün tekrarlayabilir,>%65 oranında 3 yıldan kısa bir zaman diliminde SDBY’ne ilerler. Canlı donörler tercih edilmez. • IgA nefropatisi %20-75 oranında tekrarlar, graft kaybı %10’un altındadır. • Tip II MPGN Tekrarlama riski %50-100, graft kaybı %10-20 • Anti GBM hastalığı relatif kontrendikasyon sayılmalıdır.
SLE • SLE’ye bağlı cerebritis, perikardit, myokardit, vaskülit, 6 aydan önce geçirilmiş nefrit kontrendikasyon sayılır. • 10 mg’ın üzerinde streroid gerektiren olgular tx için uygun sayılmayabilir. • Tekrarlayıcılığı yüksek değildir.
Diğerleri • Alport Sendromu: Anti GBM antikorlar gelişebilir, graft kaybı nadirdir • Hiperokzalüri: Her zaman tekrarlar. Graft 3-10 yıla kadar çalışabilir. • Sistinozis: %10 oranında tekrarlar
Diyaliz hastasında tıbbi kontrendikasyon yoksa ne yapılması gerekir? • Hastamızın canlı donör şansı araştırılmalıdır? Aile ile ve hasta ile görüşülmelidir. • İstekliler arasında 18-70 yaş arası, diyabeti, hipertansiyonu, renal hastalığı ciddi medikal hastalığı olmayan akli problemi olmayan, non obez, kan grubu uyan kişiler hasta ile birlikte transplantasyon merkezine başvurmalılar. • Birinci derece kan bağı olan akrabalar, eşler dışında canlı verici kabul görmez. • Canlı verici hazırlığı Akdeniz Üniversitesi ONAUM’de 1.5-2 haftada bitirilir, • Sosyal güvenlik kurumları vericinin masraflarını da ödemektedir.
Vericisi olmayan hastalarda ne yapmalıyız? • Kadavra böbrek nakli şansını hastaya aktarınız. • Hastaların kadavra nakli konusundaki ısrarları sistemi bu yönde kamçılayacaktır. • Diyaliz merkezinizde hastalara kadavra nakli şansının veriliyor olması merkezinizin rekabet şansını arttıracaktır!
ABD ve ANTALYA’DA ORGAN NAKİLLERİNDE BAŞARI ORANLARI (2002 İTİBARI İLE)
Avrupa’da böbrek nakli yapılan hastaların graft ömürleri (Opelz et al)