1 / 80

Ábyrgð kennara í ósjálfbærum heimi – menntun til sj álfbærni

Ábyrgð kennara í ósjálfbærum heimi – menntun til sj álfbærni. Kristín Vala Ragnarsdóttir Sviðsforseti Verkfræði - og náttúruvísindasvið Háskóli Íslands Samtök áhugafólks um skólaþróun Sjálandsskóli 5. nóvember , 2010. Fyrirlestuyrirlesturinn í dag. Inngangur Vistspor

garren
Download Presentation

Ábyrgð kennara í ósjálfbærum heimi – menntun til sj álfbærni

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Ábyrgðkennaraíósjálfbærumheimi – menntuntilsjálfbærni Kristín Vala Ragnarsdóttir Sviðsforseti Verkfræði- ognáttúruvísindasvið HáskóliÍslands Samtökáhugafólks um skólaþróun Sjálandsskóli 5. nóvember, 2010

  2. Fyrirlestuyrirlesturinní dag • Inngangur • Vistspor • Takmörkjarðarinnar • Sjálfbærniogsjálfbærnisvísar • Kerfishugsun • Sjálfbærnislæsi/leikni/færni • Leiðiraðsjálfbærni • Sjálfbærnismenntun • Nýviskaogvísindi • Næstuskref

  3. Inngangur

  4. Eyðingauðlinda • Maðurinnerjarðfræðiafl!!! • Viðhreyfumárlega 10x meiramagn en náttúran • Viðlifumálíffæðilegumútdauðatímum • 25% a spendýrumáhættulista • Þúsundirtegundadeyjaútáhverjuári • Vistkerfiálandiogíhöfumeruíhættu • Á 30 árum • Höfumviðnotaðupp 1/3 afauðlindumjarðar! • Eytt 30% afskógum, 25% afjarðvegi, 50% afolíu… • Málmareruaðverðaillfinnanlegir = Vegnaofneyslu

  5. Égeránægðurmeðaðgatið erekkiáokkarenda… Ertþúhér? Vandamálin rísa þegar við missum sýn af ”heildarmyndinni”

  6. Hvaðeraðverða um býflugurnar? • Eruaðhverfaogfækka • 2006 colony collapse disorder (CCD) • 3 milljónbýflugnabúíBandaríkjunum • 33% veturinn 2008/09 • Sums staðaryfir 60% í USA; 80% íSkotlandi 2009/10 • Milljarðarbýflugnaút um allanheim • 30% fæðuokkarbyggðáfrjóvgunbýflugna • 90 verslunarafurðir, meirihlutigrænmetis, ávaxta • Þjónustaþeirraer 26 milljaðradollaravirði Aspiary Inspectors of America; US Agricultural Research Service

  7. Orsakirhvarfsbýflugnanna • Skordýraeitur (121 tegundiríhunangi, vaxi, frjóum) • “Varro” maur, bakteríusýking • Lélegfæðavegnaþaulræktunarílandbúnaði • Veðurfar • Rigningasumur, kaldirvetur… • Genbreyttarlífverur • Farsímamerki World Organiztion for Animal Health; Nature

  8. Albert Einstein “Efbýfluganhverfur, þáámaðurinneinungiseftirfjögurár”

  9. Ervin Lazlo “Við lifum á tímum þar sem við höfum fordæmislausan mátt og þess vegna fordæmislausa ábyrgð til þess að ákveða örlög okkar” StofnandiBúdapestfélagsins

  10. Veldisvöxtur “Mestuófullkomleikimannkynsinseraðþaðskilurekkiafleiðingarveldisvaxtar” Arthur Bartlett • Meðveldisvextimannkynsinskemurveldisvöxturínotkunáorku, auðlindum… Tvöföldunar- tími Fólksfjöldi Fólksfjöldi Tvöföldunartími

  11. McDonalds Veldisvöxtur 1750-2000 Ferðamenn Fjöldisíma Verg Lands- Fram- leiðsla Borgar- búar Pappírs- notkun Notkun vatns Stíflurá fljótum Fólks-fjölgun Bíla- samgöngur

  12. Vöxtur • Veldisvöxturítakmörkuðumheimióraunhæfur • Nauðsynlegtaðaðskiljaauðlindiroghagvöxt • Hagkerfiánvaxtarískoðunvíðat.d • Bretlandi – Velmegunánhagvaxtar • Kína – Hring-hagkerfi • Bandaríkin - Seljaþjónustu en ekkivöru • Bandaríkin/Þýskaland – Vaggatilvöggu • Víðaíheiminum – staðbundinhagkerfi/gjaldmiðill

  13. Vistspor

  14. Vísiraðofnýtinguvistkerfa Vistspormannkynsins Þolmörkjarðarinnar Fjöldi jarða Ár

  15. Vistspor Frjósamt land Frjósamthafsvæði Orkuland Uppbyggt land Líffræðilegurfjölbreytileiki

  16. Amerískurlífsmáti – 5 plánetur! ESB – 3plánetur! Ísland – 21 pláneta!!!!!

  17. Takmörkjarðarinnar

  18. Loftslagsbreytingar Mengun Súrnunsjávar Öragnirí andrúmsloftinu Ósoní heiðhvolfinu Hringrás köfnunarefnis Minnkunlíffræðilegs Fjölbreytileika Hringrásfosfats Morkjarðarinnar Breytingá landnotkun Viðhöfumfariðyfir 3 f 9 Notkunferskvatns Rockström et al. (2009)

  19. Umhverfisábyrgð Stöðugthagkerfi Þjóðfélagslegtjafnræði Upplýstfólk Sjálfbærþróun Reiknanáttúrunameð Stöðugvistkerfi 7 milljarðar manna – eykstí 9/10milljarðafyrir2050

  20. Sjálfbærniogvísar

  21. Sjálfbærnier... Vissskilyrðiogleitni íákveðnukerfisemgetur haldiðáframendalaust

  22. Sjálfbærþróuner... Stýrtferli stöðugrarnýsköpunarog kerfisbundndinnabreytinga Í áttaðsjálfbærni

  23. Leiðaðsjálfbærni • Hugsalangtframítímann • Skiljakerfi • Þekkjatakmörk • Verndanáttúruna • Breytaviðskiptum • Sýnajafnræði • Hlúaaðnýsköpun (AtKisson, 2009)

  24. Vísar • Mestnotaðtilað meta velgengniþjóða • GDP – vergþjóðarframleiðsla • Áttialdreiaðveratilað meta velgengniþjóða • Erþettavísirfyrir 21. öldina? • Nei – þurfumsjálfbærnisvísa

  25. Kerfishugsun

  26. Kerfishugsuður • Leitaraðstórumyndinni • Leitaraðhringrásinnisemvarðarorsökogafleiðingar • Sérhvernighlutirinnankerfisinsbreytastmeðtímanum • Leitaraðnýjumsjónarhornum • Skoðarafleiðingarskammtímaoglangtímaaðgerða • Finnuróvæntarafleiðingar

  27. Linda Booth Sweeney

  28. VaggatilvögguVisfræðivirkni, úrgangur = fæða, virðingfyrirfjölbreytni

  29. Sjálfbærnilæsisjálfbærnileiknisjálfbærnifærni

  30. Sjálfbærnilæsi Ráðaviðflækjustigpermaculturehönnun umskiptafærnitilfinningalegvellíðan Fyrirhafnalausaraðgerðirgaiavitund SamfélagsgarðyrkjaKerfishugsun vistfræðigreindgildisíhugun menningar/fjölmiðlalæsiefnisvitund Tæknimathagfræðimeðvitund viðeiganditækniGrænkuniðnaðar HagfræðivitundAlmenningshugsun bestunKolefnisgetaþjóðfélagslegtrettlæti Íhugungildaþjóðfélagslegsamviska

  31. Leiðiraðsjálfbærni

  32. SjáflbærniáttavitiAtKisson N • N = Náttúran Umhverfi, auðlindir, vistkerfi, loftslag • A = Auðkerfi (Hagkerfi) Framleiðni, neysla, atvinna, fjárfesting, orka • S = Samfélag Ríkisstjórn, menning, stofnanir (skólar), sameiginlegmálefni • V = Velferð Einstaklingsheilbrigði, fjölskyldurmenntunarstig, lífsgæði, hamingja Náttúran Auðkerfi Samfélag Velferð A V S

  33. Dæmi um vísa • Austur - Hagkerfið • Fjöldiatvinnulausra • % endurnýjanlegorkunotkun • % efnaendurunninn • Magnúrgangs • Norður - Náttúran • Stærðvotlenda • Fuglaríútdauðahættu • Fjölditrjáaáskólalóð • Suður - Samfélagið • Aðganguraðheilbrigðiskerfi • Samtenginghjólabrauta • Fjöldinemenda+kennarasemhjólaískólann • Vestur - Verferðin • Fjöldibarnaágeðlyfjum • Fjöldieineltrabarna • Fjöldihamingjusamrabarna

  34. HröðunferlatilsjálfbærniTóltilaðnálgastsjálfbærni VÍSAR KERFI Glöggvun& Hagsmunaaðilar Vísar& Mat Þjálfun& Skipulag Frumkvæði& Teymi STEFNA NÝSKÖPUN Nýsköpunar- útbreiðsla Breytina- miðlun Mótastefnu Vöktun& Aðlögun Alan AtKisson (2009)

  35. Sjálfbærnimenntun

  36. UNESCO • Áratugurmenntunartilsjálfbærni • 2005-2014

  37. Grunnskólinn • Góðverkefnifyrirnemendur • Skiljasamfélagiðíkringum sig • Heimsækjafyrirtæki, skipulag, lífsstíll, viðtölviðnágranna • Matur, trefjarognæring • Heimsækjabóndabæ, safnafræjum, plantamatjurtagarð • Vistfæðilegvitundogvernd • Reiknavistfótspor, haldanáttúrudagbók, vistfræðiverkefni, hreinsarusl, flokkarusl • Byggjauppsamfélag • Nemendurræðavandamál, haldaíþróttadaga, heimsækjagamlafólkið, lesafyriryngrinemendur • Þátttaka 78 Grænfánagrunnskólamikilvæg

  38. Nýviskaognývísindi

  39. Sjálfbærnivísindi • Nývísindagreinsemeríþróunút um allanheim • Nýmenntastefnavegnaáhrifa UNESCO

  40. Donella Meadows “Heimurinnerflókið, samtengt, takmarkað, vist-samfélags-sálfræði-hagkerfi. Viðmeðhöndlumþaðeinsogþaðséekkisvo, einsogunntséaðdeilaþví, skiljaað, einfaldaogótakmarkaþað. Okkarheimsvandamálereruerfiðviðureignaroglangvarandikomabeintfráþessumisræmi.” Meadows (1982)

  41. ElisabetSahtouris “Því fyrr sem við myndum sýn fyrir allt sem við óskum, ákveðum að framkvæma hana saman, og setjum eigin getu í hópeflið, því stærri er möguleikinn á árangri” Þróunarlíffræðingurt, Kaliforníu

  42. Næstuskref

  43. Ábyrgðkennaraíósjálfbærumheimi • Gífurlegastór!!! • Framtíðkomandikynslóðaeríokkarhöndum • Viðverðumaðkomastútúrfagkössunum • Þágetumvið haft heildrænasýn

  44. David Orr “Ógnunplánetunnarokkarerleiddaffólkisemhefur BAs, BSs, LLBs, MBAs and PhDs.” Orr (1994)

  45. Sjálfbærsamfélög – sjálfbær um • Einstaklingshyggjanoggræðginþarfaðvíkja • Í staðhennarþarfsamkenndaðveraífyrirrúmi • Gerðirhverseinstaklingsskiptamáli • Verðasjálfbær um • Vistkerfi, náttúruvernd, fæðu, orku, efnisnotkun, nýsköpun, atvinnu, samvinnu, menntun, nægjusemi, velferð, hamingju, andregagövgi…

  46. Hverniglítursjálfbærtsamfélagút? • Matvælaræktuníborgum • Sambýli • Sjálfbærni um orkuframleiðslu/orkunýtni • Nægjusemi • Fegurðmikilsmetin • Ástundunandregraefna • Minnihraði

  47. Núþufumviðöllaðvinnasaman! Éghlakkatilaðvinnameðykkur Kærarþakkir

  48. Heimildir

  49. Mikilvægarheimildir • The Vermont Guide to Education for Sustainability. Vermont Education for Sustainability. • http://www.vtefs.org/resources/efslinks.html • Education for Change: A Handbook for Teaching and Learning Sustainable Development. Baltic University Programme Uppsala University. • http://www.balticuniv.uu.se/index.php/publications/textbooks-a-booklets/65-education-for-change-handbook

More Related